مقدمه

استمرار هر جامعه مستلزم آن است که مجموعه ی ارزش ها ، رفتار ها و مهارت های آن به نسل جدید انتقال یابد و می توان گفت مهمترین نهاد در این زمینه خانواده است که در آن مراحل شکل گیری افکار و اندیشه های دینی صورت می گیرد [1] . خـانواده رکن اصلی تربـیت و محیط رشد و شخصیت سازی است . سنت ها ، الگو ها و ضوایط و قوانین آن در کودک اثر دارد . خانواده عامل انتقال فرهنگ ، تمـدن ، ادب و سنن بوده و اهمیت آن همیشگی است. اعتبار اخلاقی و فرهنگی خانواده در توانایی تربیت فرزندان و پروراندن آنها از اهمیت فوق العاده برخوردار است[2].

با عنایت به نقش مهم پدر در تعلیـم و تربـیت فرزندان در خانواده، کسی که بیش از همه در این میدان نقش ایفا می کند مادر است. مـادر است که فرهنگ و معرفت و تمدن و ویژگی های اخلاقی یک قوم و جامـعه را با جسم خود ، با روح خود ، با خلق و با رفتار خود ، دانسته و ندانسته به فرزنـد منتقل می کند. مـادر اولین فردی است که کار تربیتی را آغاز می کند و در این جهت تمام حرکات و رفتار او تأثیر عمیقی بر کـودک و روح او دارد[3].

امام خمینی(ره) درباره اهمیت نقش مادران در تربیت صحیح فرزندان می فرمایند : زنان ، مردان شجاع را در دامان خود بزرگ می کنند. قــرآن انـسان ساز است و زنان نیز انسـان ساز[4]. بیان می فرمایند دامـن مـادر بزرگترین مدرسه ای است که بچه در آن تربیت می شود ، تربـیت فرزنـد یک وظیفه انسانی است ، یک وظیفه الهی است ، یک امر شریف است[5]. زن موجودی است که با دست لطیف خود پایه محکم فضائـل و اخـلاق عالیه را در معمـوره ی بشـریت بنا می کند و سـاختمان ماندگار کمال انسـانی را پی ریزی می نماید. امام عـلی (ع) جـهاد زن را حسـن سلوک در خانواده دانسـته است[6].

تربـیت مقوله ای مهم و زیربنایی برای انسان است. دستیابی به کمالات انسـانی و رسیدن به اهداف بلند آفریـنش در پرتو تعـلیم و تربـیت صحیح میسر خواهد شـد[1]. تربیت به معـنای فراهم کردن زمینـه ها و عوامـل برای به فعلـیت رساندن و شکوفا نمودن استـعداد های انسان در جهت مطلـوب می- باشد[7] و تربیت دینی به معنای خودشناسی ، خودشکوفایی و در مرحله آخر رسیدن به خداست ، تربیـت دینی کودکان از همان ابتدای تولد آغاز می- شود[1]. روشن است که شناخت و معرفت ، نقش مهمی در زندگی جوامع بشری دارد. کوتاهی در این امر باعث هلاکت انسانها شده و آنها را به ورطه ی سقوط می کشاند[8].

در وجود انسانها بذرهای سعادت و خوشبختی نهفته است که با پرورش صحیح ، هریک از آنها شجـره ی طیـبه خواهد بود و در تعـالی و کمال انسان نقش بسزایی دارد که یکی از آن بذرهای سعـادت ، داشتن فرزند صالح است. پیامبر فرمودند : از سـعـادت انسان ، داشتن دوسـت های صالـح و فرزند نیکـوکار است[9]. در اسلام روی تربیـت و هدایت فرزندان بسیار تأکید شده است. قرآن می فرمـاید کسی که یک نفر را تربیـت نماید ، مانند آن است که همه مردم را هدایت کرده است (مائده/32). رسول خدا نیز درباره مقام مادر می فرمایند بهشت زیر پای مادران است. لذا حضرت فاطمه(س) در مورد تربیت فرزند می فرمایند«انا یتسکینه ارفق» من (زنان) درمورد آرامش (وتربیت) فرزند مناسب تر از مردان هستم[10].

خداوند متعال برای زنان اسوه و الگویی قرار داد که در تمام تکالیف و وظایف با آنها شریک است. چه مسـئولیتهای خانوادگی از قبیل وضع حمل و تربیـت فرزنـد و چه کارهای منـزل و چه وظـایف شرعی مانند مراعـات حجـاب[11]. آن طور که تاریخ گواهی می دهد فاطـمه زهرا در مورد تعلیم و تربیـت فرزندان خویش مادری آگاه ، دلسوز ، پرتلاش و موفق بوده است[12]. خانه ساده و بی آلایش فاطمه- سلام الله علیها- سرچشـمه همه خوبیها ، فضیلت ها و خیر و برکات است. خـانه فاطـمه ، کلاس عالی تربیـت است. در این خـانه اصل هماهنـگی بین زن و شـوهر در تربیت فرزندان وجود دارد. حاصل تربیت حضـرت فاطمه بتول پرورش نسلی بود حرکت آفرین و زندگی ساز ، نسلی که هر کدام مشعل هدایتند[13].

با آگاهی از شخصیت جامع حضرت فاطمه- سلام الله علیها - و نهادینه کردن اصول مختلف شخصیتی ایشان در زندگی فردی و خانوادگی ، پایه های زندگی از ارزش و دوام بسـیاری برخورداد خواهنـد شد. تربیـت کودکان و فرزنـدان در دنیای امروز کاری مهم ، دشوار و پیچـیـده است و به همین موازات مطالـعه ، مشاوره ، دقت ، وقت گذاری و ظرافت زیادی را می طلبد ، تا بتوان از میان آشفتگی های غبارآلود و آسیب های دردناک به آسانی عبور کرد و از غارت میوه های باغ زندگی مصون ماند[14]. آنچه می تواند مادران و فرزندانشان را در امر تربیت بیمه کند ، عمل کردن به سیره و رفتار عملی و علمی حضرت فاطمه زهرا- سلام الله علیها- است. نا گفته پیداست که سیره تربیـتی آن بانوی دو جهان بیش از آن است که بتوان ظرافت ها و لطافت های آن را به قلم آورد و یا در یک مقاله گنجاند.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6